Bractwo Kurkowe Św. Sebastiana w Radomiu

Bractwo Kurkowe Św. Sebastiana w Radomiu – historia

Radom to jedno z najstarszych miast w Polsce, które wielokrotnie odgrywało w dziejach naszej Ojczyzny pierwszoplanową rolę. W drugiej połowie X w. powstaje gród warowny, który z czasem pełni rolę grodu kasztelańskiego. Pierwsza wzmianka pisana o Radomiu znajduje się w bulli papieża Hadriana IV z 1155 roku. Nazwę „Radom” wywodzi się na ogół od imienia Radomir lub plemienia Radomierzan.

W XIII w. na rozległym cyplu Piotrówki rozwija się osada targowa z kościołem św. Wacława (dzisiaj świątynia radomskiego bractwa). Przypuszczalnie w tym okresie Starostwo Radom otrzymuje miejskie prawo średzkie.

Okres intensywnego rozwoju Radomia i zmian, przynosi wiek XIV i wiąże się z osobą Kazimierza Wielkiego oraz jego dążeniami do umocnienia roli miast w systemie gospodarczym i obronnym państwa. Nowy Radom, otrzymał wówczas prawo magdeburskie (1364r.) i zabudowany został według zasad obowiązujących w średniowieczu. Wzniesiono mury miejskie z basztami obronnymi, trzy bramy wjazdowe, ratusz, kościół i zamek. Miasto miało samorząd i miejscowy sąd.

Od czasów jagiellońskich, Radom i jego zamek są miejscem częstych wizyt królewskich, zjazdów, sejmów i spotkań wagi państwowej.

W 1401 r. w Radomiu następuje podpisanie unii „wileńsko – radomskiej”, a w latach 1481-82 mieszka na radomskim zamku królewicz Kazimierz (obecnie święty i patron Radomia), syn króla Kazimierza Jagiellończyka, pełniąc rolę rzeczywistego namiestnika państwa. W 1505 r. uchwalono Radomiu konstytucję „nihil novi” oraz zbiór praw polskich, tzw. Statuty Jana Łaskiego. Od 1613 r. Radom stał się, na 150 lat siedzibą Koronnego Trybunału Skarbowego, najważniejszego organu skarbowego Polski.

W okresie zaborów Radom był nader aktywnym miejscem wystąpień niepodległościowych (m.in. D. Czachowskiego w Powstaniu Styczniowym) i walk o polską szkołę (1904-1908).

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku następuje zdecydowane przyspieszenie rozwoju Radomia, który znalazł się w Centralnym Okręgu Przemysłowym. Dzięki temu usytuowano tutaj najnowocześniejszą w Polsce Państwową Wytwórnię Broni, a dla jej pracowników wybudowano osiedle Planty.

Współcześnie Radom był miejscem protestu robotniczego 1976 roku (Radomski Czerwiec) oraz wizyty papieża Jana Pawła II w 1991 roku.

Nie wiadomo, czy w średniowiecznym Radomiu istniała konfraternia strzelecka; w każdym razie nie mówią o tym żadne z dotychczas znanych źródeł historycznych. Sądzić jednak należy, że te zadania, które w innych lokowanych miastach bractwa kurkowe spełniały, a więc ćwiczenie się i przygotowywanie do obrony murów miejskich, w Radomiu czynić musieli również sami mieszczanie i cechy rzemieślnicze. Tak nakazywało ówczesne prawo. I w zasadzie jedynymi, którzy w miastach mieli fundusze na utrzymanie broni i gotowości bojowej, byli majętni mieszczanie. Stąd też ta grupa społeczna posiadała zobowiązania obronne, ale i zjednywała sobie szczególne uznanie wśród władców, którzy nadawali bractwom przywileje. Późniejsze czasy (po średniowieczu) nieco osłabiły rolę obronną bractw, które stawały się miejscem dla ludzi o wysokim statusie społecznym; już w niewielkim stopniu wywodzących się od rzemiosła i cechów, ewoluując w kierunku organizacji o charakterze kulturalno – patriotycznym. Takie stanowisko potwierdził m.in. w 2014 roku, podczas radomskiej konferencji naukowej, z okazji 650. rocznicy lokacji Radomia na prawie magdeburskim, prof. H. Samsonowicz.

Faktem niezaprzeczalnym jest, że bractwa kurkowe obok funkcji obronnych w miastach, wpływały zarówno na kształtowanie się kulturowych i towarzyskich więzów, ale również na kształtowanie się w miastach samorządności.

Współczesne Bractwo Kurkowe Św. Sebastiana w Radomiu, związało swoje początki z krakowską tradycją kurkową, kulturalną i patriotyczną. Na przełomie 2011 i 2012 r. w Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, prezentowana była wystawa „Tradycje Krakowskiego Bractwa Kurkowego”, ze zbiorów „Celestynatu”, ukazująca pamiątki strzeleckie i spuścizny kulturowej, będące zarówno świadectwem świetności krakowskiego mieszczaństwa, jego pięknych i bogatych tradycji obronnych i patriotycznych oraz przynależności od wieku do głównego chrześcijańskiego nurtu kultury europejskiej.

To właśnie ta wystawa, była zachętą do instalacji w Radomiu bractwa kurkowego, które powstało 20 stycznia 2012 r. Proklamacja nastąpiła w kościele św. Wacława w Radomiu, który jest siedzibą Bractwa Św. Sebastiana i miejscem, w którym wmurowany jest w prezbiterium, oryginalny „AKT PROKLAMACJI BRACTWA ŚW. SEBASTIANA W RADOMIU A.D. 2012”.

Pomimo krótkiego czasu działalności radomskie bractwo, zorganizowało wiele wydarzeń kulturalnych i opraw historycznych. W marcu 2014 roku. Bractwo Św. Sebastiana otrzymało z rąk Prezydenta Radomia, nagrodę Św. Kazimierza za działalność kulturalną, patriotyczną i charytatywną.

Na czele bractwa stoi Hetman Sławomir Adamiec oraz Rada bracka, w składzie: Regimentarz Marek Szary, Kanclerz Radosław Stańczykowski, Podkanclerzy Stanisław Zubek i Podskarbi Kazimierz Ciszek. Pierwszym radomskim Królem Kurkowym był Paweł Łuk – Murawski (2012), natomiast kolejnym królem, który dwukrotnie ustrzelił złotego kura, został szanowany powszechnie radomianin – Kazimierz Ciszek (2013 i 2014). Ojcami duchownymi Bractwa Kurkowego św. Sebastiana są: ks. dr Piotr Zamaria i o. Józef Wręczycki, natomiast przewodniczącym Sądu Honorowego jest Marek Szary. Wśród braci kurkowych są również min.: Senator RP W. Skurkiewicz, W. Andrearczyk, D. Podgórski, R. Stańczykowski, W.M. Kowalik, , M. Piotrowski, , A. Belowski, H. Skrzyński, , St. Zubek, P. Kacprzak, T. Gogacz, D. Podgórski (oraz inni).

Bractwo Św. Sebastiana w Radomiu, przyjmuje wyłącznie mężczyzn z nieskazitelną reputacją i wysokim statusie zawodowym oraz społecznym; w wieku powyżej 33 lat i należy do bractw kontuszowych. Zewnętrznymi oznakami bractwa są: Order Św. Sebastiana i Srebrny Kur Radomskich Królów Kurkowych (krakowskiego artysty Bronisława Nowaka).

Radomski kur bracki nosi na głowie złotą królewską koronę, zgodną ze wzorem korony umieszczonej w herbie Radomia, symbolizującą królewskość miasta; na piersi ma umieszczoną złotą szarfę z medalionem i monogramem „R”. Kur stoi na stylizowanych złotych żerdziach zbliżonych do wzoru krakowskiego, z inskrypcją „Bractwo Kurkowe Św. Sebastiana w Radomiu A.D. 2012”.

Tradycją radomskiego bractwa stało się, iż każdego roku nowo wybrany król kurkowy w imieniu Bractwa, składa pokłon przed majestatem Rzeczpospolitej na Wawelu; w miejscu, gdzie majestat naszej Ojczyzny lśni splendorem i wielkością najpiękniej i najpełniej. Tutaj, każdy sarkofag kryje doczesne szczątki największych spośród Polaków, którzy poprzez majestat królewski, twórczość kulturalną i powołanie duchowne, talentami i pracą, służyli Ojczyźnie i jej obywatelom. Bractwo w ten sposób pragnie na tych wielkich dziełach ludzkich, uczyć się i czerpać wzory, jak służyć dobrze mieszkańcom Radomia, kulturze narodowej i Polsce. Wawelski pokłon składany jest w pierwszej kolejności przed konfesją św. Stanisława i sarkofagiem św. królowej Jadwigi oraz Jej „Czarnym Krzyżem”. Zarówno św. Stanisław, jak i św. Jadwiga całe życie poświecili służbie drugiemu człowiekowi i Ojczyźnie. Królowa Jadwiga, podjęła wielkie dzieło ożywienia kultury i życia akademickiego, które po czasie zaowocowało w Polsce „Złotym Wiekiem”.

W 2013 roku bractwo współorganizowało Królewski Orszak do radomskiej Fary, przywiezionych z Wilna relikwii patrona Radomia i Diecezji Radomskiej, św. Kazimierza Królewicza. W uroczystościach brało również udział zaprzyjaźnione z radomskim, Świętokrzyskie Bractwo Kurkowe.

Bractwo należy dziś do najbardziej rozpoznawalnych organizacji pozarządowych w Radomiu, dzięki organizacji wielu wydarzeń kulturalnych, koncertów muzycznych i rocznic wydarzeń historycznych oraz dzieł charytatywnych (min. na rzecz: Hospicjum bł. M. Sopocki i ciężko chorych osób). W 2012 r. bractwo ofiarowało parafii św. Wacława, dużej wartości historycznej i materialnej, szkice rekonstrukcyjne prof. Wiktora Zina, w oparciu, o które została odbudowana w dzisiejszym kształcie najstarsza radomska świątynia. Bractwo było również organizatorem wielu turniejów szachowych, poświęconych m.in. pamięci Jana Pawła II oraz dla uczczenia kolejnych rocznic odzyskania niepodległości.

Znakomicie zorganizowanymi inicjatywami bractwa, była wystawy w radomskim Klubie Środowisk Twórczych i Galerii Łaźnia, poświęcone: J. I. Paderewskiemu (2012), R. Dmowskiemu (2013), „Radomska Japonia w 95. Rocznicę nawiązania stosunków polska – japońskich (2014)” „Wołyń 1943” (w 70. Rocznicę Ludobójstwa na Wołyniu) – we współpracy z Muzeum Niepodległości w Warszawie oraz inscenizacje i prelekcje przed premierowymi pokazami filmowymi: „Bitwy pod Wiedniem 1683r.”, „Powstanie Warszawskie” oraz „Jack Strong”, we współpracy z Radiem Plus Radom i kinem Helios.

Bractwo było również współorganizatorem radomskich uroczystości; 150. Rocznicy Powstania Styczniowego, 400. Rocznicy Trybunału Skarbowego Koronnego w Radomiu (m.in. wystawy w Muzeum J. Malczewskiego oraz książki poświęconej Trybunałowi), wystawy „Zwierciadło Saskie i Prawo Magdeburskie Fundamentem Europy (w 650. rocznicę lokacji Radomia)”, „Orszaku Trzech Króli”, „Marszu dla Życia i Rodziny” oraz kolejnych rocznic Konstytucji 3. Maja i Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych oraz uroczystości (wmurowania tablicy pamiątkowej i koncertu) przywrócenia pamięci Senatora II RP Macieja Glogiera. W 2014 r. bractwo brało udział w oprawach historycznych: 750. rocznicy praw miejskich Skaryszewa, radomskiego „Święta Chleba”, „Czarnoleskich Sobótkach”, radomskich „Kazikach”, kolejnych rocznic Powstania Styczniowego i radomskiej nocy muzeów oraz radomskiej „Wigilii na deptaku” (dla mieszkańców Radomia). Bractwo uczestniczy również każdego roku w kwestach Społecznego Komitetu Ochrony Zabytkowego Cmentarza Rzymskokatolickiego w Radomiu oraz podjęło się stałej opieki nad zabytkowym (XIX w.) nagrobkiem Stefanii Lewandowskiej. Bractwo organizuje również dla młodzieży szkolnej żywe lekcje historii, prezentując stroje, broń, tradycje brackie i patriotyczne w dawnej i współczesnej Polsce. Bractwo radomskie brało udział w uroczystościach święceń biskupich; bp drohiczyńskiego Tadeusz Pikusa i bp radomskiego Piotra Turzyńskiego.

Sztandarowymi wydarzeniami kulturalnymi radomskiego bractwa były koncerty muzyczne: „Pamięci bpa E. Materskiego (2012)”, „Jestem z Wami. Koncert dziękczynienia za kanonizację św. Jana Pawła II (2014)”, „Pamięci Michała Jelskiego (2014)” oraz koncertów z okazji Narodowego Święta Niepodległości (2012 i 2013) i „Różne oblicza miłości” z udziałem Katarzyny Bochyńskiej-Wojdył.

W 2013 roku bractwo było współorganizatorem wraz z Urzędem Miejskim w Radomiu, na strzelnicy PZŁ w Piastowie (również miejsce radomskich strzelań królewskich), II. Strzeleckiego Pikniku dla Dyplomatów akredytowanych w Polsce.

Z inicjatywy radomskiego Króla Kurkowego Kazimierz Ciszka, w 2014 r. (w przyszłości – każdego roku w III niedzielę września) radomskie bractwo organizowało pielgrzymkę na Jasną Górę bractw Centralnego Okręgu Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich RP. Bractwo uczestniczy również w kościele św. Wacława, w uroczystościach parafialnych; adoracji Grobu Pańskiego, Rezurekcji, w święcie patronalnym św. Wacława, czy jak miało to miejsce w 2013r. we wprowadzeniu relikwii św. Kazimierza.

Radomskie Bractwo Kurkowe Św. Sebastiana współpracuje systematycznie z: Muzeum Niepodległości w Warszawie, Muzeum J. Malczewskiego w Radomiu, RKŚTiG Łaźnią, UM w Radomiu, PZŁ w Radomiu, parafią św. Wacława, SCM ARKA, mediami radomskimi (m.in.: Gość Niedzielny, diecezja.radom.pl, Radio Plus Radom, radomnews.pl, radom24.pl) oraz wieloma znakomitymi artystami (m.in.: Katarzyną Bochyńską – Wojdył, Anną Marią Adamiak, Emanuelem Bączkowskim).

Bractwo radomskie uczestniczy aktywnie w uroczystościach organizowanych przez Radę Centralnego Okręgu Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich RP i prezesa Jana Kluzę, min.: wigiliach brackich w Witaszycach, strzelaninach innych bractw, czy pielgrzymce do sanktuarium św. Józefa w Kaliszu.

Bractwo Kurkowe Św. Sebastiana w Radomiu, to jedna z najbardziej rozpoznawalnych i najaktywniejszych organizacji pozarządowych Radomia oraz wizytówka tradycji miasta w Polsce.

Oficjalna strona Bractwa Kurkowego Św. Sebastiana w Radomiu: www.bractwokurkowe.radom.pl